Najbardziej znaną szkołą dla dziewcząt w Piotrkowie była pensja panien Krzywickich.
Felicja i Emilia, wykształcone nauczycielki domowe, przybyły do miasta ok. 1846 roku. Ich ojciec Feliks, oficer, zginął w powstaniu listopadowym. Matka, Maria z Roszkiewiczów, była wychowanką Izabeli Czartoryskiej w Puławach.
W 1856 roku Felicja Krzywicka uzyskała zgodę władz na otworzenie w Piotrkowie pensji dla panien, która stopniowo doszła do pięciu klas, a uczył w niej szereg znakomitych nauczycieli.
Obie siostry współkierowały zakładem i przez ponad dziesięć lat – również po 1863 roku – opierały się wprowadzeniu języka rosyjskiego.
W swoim mieszkaniu przy Krakowskim Przedmieściu (wówczas Sławiańskiej) Emilia i Felicja prowadziły najważniejszy w mieście salon kulturalny. Bywała tam inteligencja piotrkowska oraz wtajemniczone uczennice. Pod pretekstem spotkań towarzyskich dawano odczyty, prowadzono dyskusje, wymieniano polskie książki.
Poza działalnością pedagogiczną Felicja Krzywicka była również literatką i tłumaczką z języka francuskiego i angielskiego.
Pensja panien Krzywickich została zamknięta w czasie nocy apuchtinowskiej (1881), oficjalnie z przyczyn “formalnych”. W rzeczywistości szkoła była solą w oku władz już od dłuższego czasu, a ostateczny koniec spowodowało wyjście na jaw informacji o tajnej klasie
dla najstarszych uczennic, gdzie nauczano historii i literatury polskiej.
W tym samym roku Emilia Dobrzańska, wychowanka i uczennica sióstr Krzywickich, otworzyła czteroklasową pensję dla panien. Od początku pod obserwacją władz carskich, szkoła przetrwała jedynie dwa lata. Zastąpiła ją stancja dla dziewcząt – również pod kierownictwem Dobrzańskiej – gdzie nauka odbywała się tajnie.
Felicja Krzywicka zmarła w 1896 roku, Emilia jedenaście lat później. Grób obu sióstr można odwiedzić na piotrkowskim cmentarzu.
Źródła:
M. Furman, “Między prowincją a wielkim światem. Życie społeczno-kulturalne Piotrkowa 1867-1874”, Kraków 2012,
“Tydzień” z lat 1880-1890, “Słowo” z 1907 r.
Zdjęcia Felicji i Emilii Krzywickich pochodzą ze strony dawnypiotrkow.pl